Start vandaag met de opmaak van jouw kerkenbeleidsplan
Alle Vlaamse gemeenten zullen vanaf 2025 een langetermijnvisie voor hun parochiekerken moeten hebben. Momenteel beschikken veel gemeenten al over zo’n ‘kerkenbeleidsplan’, maar het is geen verplichting. Bij de opmaak van de volgende meerjarenplannen (2026-2031) worden gemeenten verplicht om vanaf 1 januari 2025 een lokaal gedragen actueel kerkenbeleidsplan te hebben. Daarin geven ze samen met het centrale kerkbestuur aan hoe ze de kerk(en) op hun grondgebied concreet zullen invullen in de toekomst.
Een belangrijke evolutie met de eerder opgestelde kerkenbeleidsplannen is dat er voortaan ook een plan van aanpak moet worden toegevoegd over de wijze waarop de toekomstige invulling (eredienst, valorisatie, medegebruik, neven- en herbestemming) kan worden gerealiseerd.
Neven- en herbestemmingen gesubsidieerd
Een goedgekeurd en ondertekend kerkenbeleidsplan is een voorwaarde om aanspraak te maken op subsidies van de Vlaamse overheid. Beschermde kerken kunnen hiervoor beroep doen op het Agentschap Onroerend Erfgoed. Nieuw is dat ook niet-beschermde kerken voor neven- en herbestemming aanspraak kunnen maken op subsidies van het Agentschap Binnenlands Bestuur, evenals niet beschermde kerken die maximaal 5 jaar onttrokken zijn aan de eredienst op het ogenblik van de subsidieaanvraag (www.vvsg.be/kennisitem/vvsg/tpk-subsidies).
West-Vlaanderen in cijfers
In West-Vlaanderen beschikken momenteel 48 van de 64 lokale besturen over een goedgekeurd kerkenbeleidsplan. 16 gemeenten hebben (nog) geen kerkenbeleidsplan. Zet vandaag nog samen met WVI je eerste stappen naar een toekomst voor jullie parochiekerken, want de deadline voor de plannen is zomer 2025. Zo moet het kerkenbeleidsplan in de praktijk af zijn vóór het meerjarenplan.
Ook vandaag blijven we de partner bij uitstek voor de opmaak of de (verplichte) herziening van een kerkenbeleidsplan. Al in 2012 pionierde WVI in de Westhoek door samen met de gemeenten te werken aan gezamenlijke visievorming. In 2013-2015 begeleidden we vervolgens een project om suggesties voor de her- of nevenbestemming van parochiekerken om te zetten in ontwerpend onderzoek.
WVI begeleidt je stap voor stap doorheen het proces. De ondersteuning wordt uitgevoerd binnen een bestaande of nieuw af te sluiten samenwerkingsovereenkomst tussen WVI en de gemeente.
Een kerkenbeleidsplan in de praktijk
Voor elk project maken we een dossier op, met alle nodige informatie over het gebouw, de context en toekomstige functies. Volgens het nieuwe decreet moet het kerkenbeleidsplan minstens volgende gegevens bevatten:
- een beschrijving van de betrokken kerken, met hun cultuurhistorische waarde, hun beschermingsstatuut en hun bouwfysische toestand
- informatie over de eigendomstoestand
- de situering van elke kerk in zijn ruimtelijke omgeving
- een beschrijving van het actuele gebruik en de actuele functie van de betrokken kerken
- een onderbouwde visie op het toekomstige gebruik en de toekomstige functie van de betrokken kerken, inclusief een plan van aanpak over de wijze waarop de toekomstige invulling (eredienst, valorisatie, medegebruik, neven- en herbestemming) kan worden gerealiseerd
Context
De conceptnota ‘Een toekomst voor de Vlaamse Parochiekerk’ van 24 juni 2011 en de Omzendbrief van 30 september 2011 van minister Bourgeois hebben de uitdaging voor de toekomst van de kerken bij alle steden en gemeenten op de kaart gezet.
Tussen 2016 tot 2021 konden lokale besturen beroep doen op het ‘Projectbureau Herbestemming Kerken’ voor een haalbaarheidsstudie van een kerk. Verschillende gemeenten lieten één of meerdere haalbaarheidsstudies uitvoeren en/of ontwikkelden visies of kerkenbeleidsplannen. Maar vooral de stap naar effectieve uitvoering bleek niet vanzelfsprekend. Bovendien besefte men hoe belangrijk het is dat transformaties van kerken niet alleen doordacht, maar ook op een kwalitatieve manier gebeuren.
Op 16 juli 2021 keurde de Vlaamse Regering de ‘Visienota her- en nevenbestemming parochiekerken’ goed. De nota schuift een reeks beleidsinstrumenten naar voren die de neven- en herbestemming van parochiekerken kunnen stimuleren. Vervolgens werd het Platform Toekomst Parochiekerken opgericht, met als doel het stimuleren van meer nieuwe invullingen én het verhogen van het tempo van de realisaties. Met het wijzigen van het Eredienstendecreet van 10 november 2022 werd het kerkenbeleidsplan gekoppeld aan de meerjarenplanning.
Meer info: Katarina De Fruyt | T 050 36 71 71 | k.defruyt [at] wvi.be